«Τι να τον κάνω τον ψυχολόγο; Εγώ έχω φίλους». Είναι μία ατάκα που ακούμε συχνά στην καθημερινότητα μας. Η έννοια και η σημασία του ψυχολόγου στις μέρες μας παραμένει μπερδεμένη. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι μόνοι που επισκέπτονται έναν ψυχολόγο είναι αυτοί με ψυχικές διαταραχές κι ότι το να πηγαίνει κανείς σε ψυχολόγο τον κάνει απευθείας τρελό. Παρόλο που έχει αρχίσει να μειώνεται το ταμπού με την ψυχοθεραπεία εξακολουθεί να υπάρχει. Αυτό πολλές φορές οφείλεται στη λανθασμένη λειτουργία του ψυχολόγου, καθώς και στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Ας δούμε κάποια από αυτά τα ζητήματα που εμπλέκονται σε αυτό το ταμπού.
Αν έχω φίλους, δεν χρειάζομαι τον ψυχολόγο. Παρόλο που το κοινωνικό δίκτυο μπορεί να γίνει δίχτυ ασφαλείας σε κάποιες περιπτώσεις, γονείς, φίλοι, σύντροφοι δεν έχουν τον ρόλο του ψυχολόγου. Αυτό που κάνει ο ψυχολόγος είναι να μας σηκώσει έναν καθρέφτη και να συνειδητοποιήσουμε κάποιες συμπεριφορές που δυσκολεύουν την καθημερινότητά μας. Δεν θα δώσει συμβουλές, δεν θα πάρει το μέρος μας, λόγω φιλικής σχέσης, αλλά θα παραμείνει ουδέτερος και θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τι προκάλεσε αυτή τη δυσλειτουργία. Δεν λύνει για μας το πρόβλημα, αλλά μας βοηθάει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο θα λύσουμε οι ίδιοι το πρόβλημά μας.
Μόνο οι «τρελοί» πηγαίνουν σε ψυχολόγο. Άλλη μια λανθασμένη εικόνα. Άνθρωποι με ενεργή ψυχοπαθολογία (διαταραχές προσωπικότητας, διάθεσης, κρίσεις πανικού) είναι κάποιοι από αυτούς που αναζητούν την βοήθεια ενός ειδικού ψυχική υγείας. Δεν έχουν όλοι όσοι πάνε στον ψυχολόγο μια διαγνωσμένη διαταραχή και ούτε όσοι έχουν διαγνωσμένη διαταραχή πηγαίνουν σε ψυχολόγο. Είναι ένα ακόμα από τα κατάλοιπα παλαιότερων εποχών και της σύγχυσης που υπάρχει ακόμα μεταξύ ψυχιάτρου και ψυχολόγου. Πέραν τούτου, όχι, στον ψυχολόγο πηγαίνουν και άνθρωποι που απλά δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση, έχοντας κάνει ότι θεωρούσαν δυνατό και πλέον χρειάζονται κάποιον να τους ξεμπλοκάρει. Αυτό δεν είναι κάτι άξιο χλευασμού, αλλά μια γενναία πράξη αντιμετώπισης των φόβων, αλλά και του ίδιου μας του εαυτού. Είναι δύσκολο να παραδεχτούμε ότι χρειαζόμαστε βοήθεια και να τη ζητήσουμε.
Θα με βάλει να μιλάω συνέχεια για την παιδική μου ηλικία. Αυτό είναι ένα κλισέ που σχετίζεται με τον Φρόιντ και την κλασσική ψυχανάλυση. Συνήθως πάει παρέα με την εικόνα του ανάκλιντρου στο γραφείο του ψυχολόγου. Η ψυχοθεραπεία έχει διάφορες σχολές. Κάποιες «σκαλίζουν» λίγο περισσότερο το παρελθόν, ενώ άλλες επικεντρώνονται στο εδώ και στο τώρα. Εάν ο θεραπευτής έχει εκπαίδευση πάνω σε κάποια αναλυτική τεχνική, τότε θα αναζητήσει κάποιες πληροφορίες για την παιδική ηλικία του πελάτη του. Πολλές σχολές ψυχοθεραπείας πιστεύουν ότι η κατάσταση που βιώνουμε στο παρόν έχει τις ρίζες της στη παρελθόν μας. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα μιλάμε μόνο για το παρελθόν. Θα χρειαστούν κάποια στοιχεία, για να μπορέσει να καταλάβει ο ψυχολόγος από «που ερχόμαστε» και να μας βοηθήσει με τον κατάλληλο τρόπο να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση που μας οδήγησε στο γραφείο του. Θα μου δώσει φάρμακα. Να ξεκινήσουμε από αυτό, οι ψυχολόγοι δεν έχουν την άδεια να συνταγογραφούν φάρμακα. Αυτό το κάνει ο ψυχίατρος. Κάποιοι ψυχολόγοι είναι υπέρ της φαρμακευτικής αγωγής και κάποιοι άλλοι όχι. Δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η ψυχοθεραπεία οδηγεί στη φαρμακοθεραπεία.
Δεν έχω κανένα πρόβλημα. Αυτό ταιριάζει κάπως στο ότι οι «τρελοί» πηγαίνουν στον ψυχολόγο, αλλά δεν είναι το ίδιο. Στην κατηγορία «δεν έχω κανένα πρόβλημα, γιατί να πάω σε ψυχολόγο» δεν έχουμε πρόβλημα με την αποδοχή του να πηγαίνει κάποιος σε ψυχολόγο και δεν τον κρίνουμε ως «προβληματικό». Απλώς θεωρούμε ότι δεν έχουμε κάποιο (μεγάλο) πρόβλημα για να ξεκινήσουμε θεραπεία. Στην θεραπεία, όμως, δεν μας πηγαίνουν τα μεγάλα προβλήματα, μόνο. Αλλά και τα μικρά που λειτουργούν αθροίστηκα. Μην περιμένετε κάποιο κοσμοϊστορικό γεγονός για να μιλήσετε με κάποιον ψυχολόγο. Άγχος, πίεση, ενοχές μπορούν να είναι κάποια από τα μικρά που επιλέγουμε να αγνοήσουμε. Γιατί να τα κρατάμε, όμως, στη ζωή μας, ενώ υπάρχει τρόπος να τα αντιμετωπίσουμε;
Θα με κρατήσει για χρόνια για να μου φάει λεφτά. Ένας ευσυνείδητος ψυχολόγος δεν έχει στόχο να κρατήσει έναν πελάτη για χρόνια σε εβδομαδιαίες συναντήσεις. Κάποιοι άνθρωποι, ίσως το χρειάζονται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά δεν είναι αυτό το σύνηθες. Από την άλλη, δεν υπάρχει κάποιο μαγικό ραβδάκι που να εξαφανίζει όλα τα προβλήματα και να κάνει τη ζωή μας καλύτερη σε μία συνεδρία. Η ψυχοθεραπεία θέλει χρόνο και προσωπική δουλειά. Κάποιες φορές μπορεί να μην είναι εύκολη και ευχάριστη, αλλά το αποτέλεσμα αξίζει. Μην αφήνετε κανένα ταμπού και κανένα κλισέ να γίνει εμπόδιο στην προσωπική σας ανάπτυξη. Εξερευνήστε το χώρο της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας. Κάντε μια έρευνα, βρείτε κάποιον ψυχολόγο που σας εμπνέει και εμπιστεύεστε. Βρείτε την άκρη του μίτου της ζωής σας και δημιουργήστε τον προσωπικό σας μύθο.
Ο Κλέαρχος Κωνσταντίνος Σταματουλάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ψυχολογία στο Διεθνές Τμήμα του Πανεπιστημίου του Sheffield (BSc in Psychology (Hons), The International Faculty of the University of Sheffield- City College), όπου και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στη Συμβουλευτική Ψυχολογία (MSc in Counselling Psychology). Πέραν των σπουδών του στην Ψυχολογία, είναι κάτοχος Diploma στο Life Coaching από το Athens Coaching Institute και απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 2015 παρακολούθησε εκπαιδευτικό σεμινάριο πάνω σε θέματα σεξουαλικότητας και συμβουλευτικής (“Introduction to Psychosexual Therapy”) στην Ιρλανδία από το ίδρυμα Pink Therapy. Η πρακτική του άσκηση ήταν πάνω στην Γνωστική Αναλυτική Προσέγγιση, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει το δικό του γραφείο ως σύμβουλος ψυχικής υγείας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης όπου παρέχει συμβουλευτική σε θέματα όπως οι διατροφικές, σεξουαλικές και αγχώδεις διαταραχές (κρίσεις πανικού, αγοραφοβία κτλ).